Te veel stress: overspannen of burn-out?

We herkennen allemaal dat we wel eens een periode in ons leven hebben dat de rust ver te zoeken is. Familieleden die van alles van je willen. Vrienden die je hulp nodig hebben. Hoge werkdruk op het werk. Wanneer is er sprake van te veel stress? Wanneer ben je overbelast? En hoe weet je dat je bent opgebrand (burn-out)?

Laat ik beginnen met te stellen dat stress niet alleen maar slecht is. We hebben stress nodig om te kunnen presteren. Stress is een vorm van spanning in je lichaam als gevolg van een externe prikkel. Wanneer je wilt oversteken en je hebt die naderende fietser net te laat gezien, zorgt je lichaam voor actie. Je springt snel terug naar de stoeprand. Stress is een overlevingsmechanisme bij acuut gevaar.

In een ideale situatie krijgt het lichaam na zo’n inspanning voldoende rust om te kunnen herstellen. Wanneer echter de volgende stressvolle gebeurtenis zich alweer aandient voordat je hebt kunnen herstellen, dan bouw je langzaam maar zeker een herstelschuld op. Stress wordt dus ongezond als je langdurig of chronisch stress ervaart. Je lichaam krijgt dan niet voldoende kans om te herstellen. Overspannenheid of burn-out liggen dan op de loer.

Welke klachten kun je ervaren bij overspannenheid en burnout?

We kunnen de klachten verdelen in lichamelijke klachten en psychische klachten. Bij de lichamelijke symptomen kun je denken aan: vermoeidheid, slecht slapen, spierpijn, hoofdpijn, hyperventilatie, hartkloppingen, darmklachten. Bij de psychische symptomen kun je denken aan: somberheid, nergens zin in hebben, angstklachten, veel piekeren, snel emotioneel zijn, minder goed kunnen concentreren, geheugenproblemen en prikkelgevoelig zijn.

De klachten van overspannenheid en burn-out zijn hetzelfde, maar er is wel een verschil in intensiteit en in hoe lang het duurt om ervan te herstellen. Bij overspannenheid is het vaak genoeg om de stressbron weg te nemen. De klachten verdwijnen dan in de meeste gevallen al vrij snel. Bij burn-out ben je lichamelijk en geestelijk uitgeput en duurt het in de meeste gevallen veel langer voordat je weer bent hersteld.

Wat kun je doen om te voorkomen dat je in een burn-out terechtkomt?

• Bewaak je grenzen: niemand is perfect en niemand hoeft alles te kunnen. Als je lichaam signalen afgeeft dat het te veel is, luister daar dan naar en schakel een versnelling (of misschien zelfs wel meerdere versnellingen) terug. Ken je beperkingen en handel daar naar!
• Doe leuke dingen of doe eens gek: van leuke dingen doen krijg je energie. Luister naar je favoriete muziek, dans uitbundig in je woonkamer, doe iets creatiefs.
• Eet gezond: wanneer je het te druk hebt, is het heel verleidelijk om niet zelf te koken maar naar de snackbar te gaan of een pizza te bestellen. Om te kunnen herstellen in stressvolle periodes heeft het lichaam voeding nodig. Kook zoveel mogelijk met verse producten, laat de pakjes en de zakjes staan, vermijd suikerrijke producten en beperk de hoeveelheid koffie die je op een dag drinkt.
• Beweeg voldoende: je hoeft niet meteen een abonnement bij de sportschool te nemen, maar neem op je werk de trap in plaats van de lift, ga wat vaker op de fiets en maak in je lunchpauze een wandeling.
• Vraag anderen om hulp: hulp vragen is geen teken van zwakte, maar getuigt ervan dat je voor jezelf kunt zorgen. Een ander niet tot last willen zijn, is een veel gehoord argument. Besef je dat die ander je misschien wel heel graag wil helpen. En dat die ander ook “nee” kan zeggen als het niet uitkomt.
• Praat erover: je problemen of zorgen opkroppen, zorgt ervoor dat je op een gegeven moment overloopt. Ze delen met anderen kan ervoor zorgen dat het draaglijker wordt.

Ervaar je klachten en wil je daar hulp bij van een psycholoog, neem dan contact met ons op.